| {{ 'ml-lesson-number-slides' | message : article.intro.bblockCount}} |
| {{ 'ml-lesson-number-exercises' | message : article.intro.exerciseCount}} |
| {{ 'ml-lesson-time-estimation' | message }} |
Karin.hedin@osteraker.se (Diskussion | bidrag) | Karin.hedin@osteraker.se (Diskussion | bidrag) | ||
Rad 3: | Rad 3: | ||
<translate><!--T:2--> | <translate><!--T:2--> | ||
För att derivera en [[Potensfunktion *Wordlist*|potensfunktion]] $f(x)=x^n,$ där $n$ är en konstant, multiplicerar man $x^n$ med $n$ och minskar exponenten med $1.$</translate> | För att derivera en [[Potensfunktion *Wordlist*|potensfunktion]] $f(x)=x^n,$ där $n$ är en konstant, multiplicerar man $x^n$ med $n$ och minskar exponenten med $1.$</translate> | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
<jsxgpre id="polynomialDerivative" class="jxgbox jsx-canvas"> | <jsxgpre id="polynomialDerivative" class="jxgbox jsx-canvas"> | ||
Rad 304: | Rad 28: | ||
if (step === 0) { | if (step === 0) { | ||
step = 1; | step = 1; | ||
− | exp.moveTo([exp.X() - 0. | + | exp.moveTo([exp.X() - 0.3*tScale, exp.Y()], 400); |
setTimeout(function() { | setTimeout(function() { | ||
− | exp.moveTo([exp.X(), | + | exp.moveTo([exp.X(), par.Y()], 400); |
},400); | },400); | ||
− | f.moveTo([f.X() - 0. | + | f.moveTo([f.X() - 0.1*tScale, f.Y()], 800); |
x.moveTo([x.X() + 0.22*tScale, x.Y()], 800); | x.moveTo([x.X() + 0.22*tScale, x.Y()], 800); | ||
b.show(expStay); | b.show(expStay); | ||
Rad 342: | Rad 66: | ||
} | } | ||
− | par = b.txt(posX,posY,'(x) = ', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | par = b.txt(posX,posY,'(x) = ', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | f = b.txt(par.X() - 0.665*tScale, par.Y(), 'f', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | f = b.txt(par.X() - 0.665*tScale, par.Y(), 'f', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | x = b.txt(par.X() + 0.775*tScale, par.Y(), 'x', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | x = b.txt(par.X() + 0.775*tScale, par.Y(), 'x', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | exp = b.txt(par.X() + 1.01*tScale, par.Y() + 0. | + | exp = b.txt(par.X() + 1.01*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '4', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | expStay = b.txt(par.X() + 1.00*tScale, par.Y() + 0. | + | expStay = b.txt(par.X() + 1.00*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '4', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | prim = b.txt(par.X() - 0. | + | prim = b.txt(par.X() - 0.54*tScale, par.Y() + 0.1*tScale, "'", {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale*0.7}); |
− | expSub = b.txt(par.X() + 1.62*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '- 1', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | expSub = b.txt(par.X() + 1.62*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '- 1', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | expAfter = b.txt(par.X() + 1.23*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '3', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | expAfter = b.txt(par.X() + 1.23*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '3', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
elements = [par, prim, x, f, exp, expStay, expSub, expAfter]; | elements = [par, prim, x, f, exp, expStay, expSub, expAfter]; | ||
Rad 369: | Rad 93: | ||
if (step === 0) { | if (step === 0) { | ||
step = 1; | step = 1; | ||
− | exp.moveTo([exp.X() - 0. | + | exp.moveTo([exp.X() - 0.3*tScale, exp.Y()], 400); |
setTimeout(function() { | setTimeout(function() { | ||
− | exp.moveTo([exp.X(), | + | exp.moveTo([exp.X(), par.Y()], 400); |
},400); | },400); | ||
− | f.moveTo([f.X() - 0. | + | f.moveTo([f.X() - 0.1*tScale, f.Y()], 800); |
x.moveTo([x.X() + 0.22*tScale, x.Y()], 800); | x.moveTo([x.X() + 0.22*tScale, x.Y()], 800); | ||
b.show(expStay); | b.show(expStay); | ||
Rad 395: | Rad 119: | ||
else if (step === 5) { | else if (step === 5) { | ||
step = 6; | step = 6; | ||
− | + | b.hide(elements, 800); | |
− | |||
− | |||
− | |||
setTimeout(function() { | setTimeout(function() { | ||
stepUp(); | stepUp(); | ||
Rad 410: | Rad 131: | ||
} | } | ||
− | par = b.txt(posX,posY,'(x) = ', {opacity: | + | par = b.txt(posX,posY,'(x) = ', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | f = b.txt(par.X() - 0.665*tScale, par.Y(), 'f', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | f = b.txt(par.X() - 0.665*tScale, par.Y(), 'f', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | x = b.txt(par.X() + 0.775*tScale, par.Y(), 'x', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | x = b.txt(par.X() + 0.775*tScale, par.Y(), 'x', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | exp = b.txt(par.X() + 1.01*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '2', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | exp = b.txt(par.X() + 1.01*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '2', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | expStay = b.txt(par.X() + 1.00*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '2', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | expStay = b.txt(par.X() + 1.00*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '2', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | prim = b.txt(par.X() - 0. | + | prim = b.txt(par.X() - 0.54*tScale, par.Y() + 0.1*tScale, "'", {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale*0.7}); |
− | expSub = b.txt(par.X() + 1.62*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '- 1', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | expSub = b.txt(par.X() + 1.62*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '- 1', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | expAfter = b.txt(par.X() + 1.23*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '1', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | expAfter = b.txt(par.X() + 1.23*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '1', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
elements = [par, prim, x, f, exp, expStay, expSub, expAfter]; | elements = [par, prim, x, f, exp, expStay, expSub, expAfter]; | ||
Rad 437: | Rad 158: | ||
if (step === 0) { | if (step === 0) { | ||
step = 1; | step = 1; | ||
− | exp.moveTo([exp.X() - 0. | + | exp.moveTo([exp.X() - 0.3*tScale, exp.Y()], 400); |
setTimeout(function() { | setTimeout(function() { | ||
− | exp.moveTo([exp.X(), | + | exp.moveTo([exp.X(), par.Y()*tScale], 400); |
},400); | },400); | ||
− | f.moveTo([f.X() - 0. | + | f.moveTo([f.X() - 0.1*tScale, f.Y()], 800); |
x.moveTo([x.X() + 0.36*tScale, x.Y()], 800); | x.moveTo([x.X() + 0.36*tScale, x.Y()], 800); | ||
b.show(expStay); | b.show(expStay); | ||
Rad 473: | Rad 194: | ||
} | } | ||
− | par = b.txt(posX,posY,'(x) = ', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | par = b.txt(posX,posY,'(x) = ', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | f = b.txt(par.X() - 0.665*tScale, par.Y(), 'f', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | f = b.txt(par.X() - 0.665*tScale, par.Y(), 'f', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | x = b.txt(par.X() + 0.78*tScale, par.Y(), 'x', {opacity:0, fontsize:tScale}); | + | x = b.txt(par.X() + 0.78*tScale, par.Y(), 'x', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | exp = b.txt(par.X() + 1.09*tScale, par.Y() + 0. | + | exp = b.txt(par.X() + 1.09*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '\\text{-}5', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | expStay = b.txt(par.X() + 1.09*tScale, par.Y() + 0. | + | expStay = b.txt(par.X() + 1.09*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '\\text{-}5', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | prim = b.txt(par.X() - 0. | + | prim = b.txt(par.X() - 0.54*tScale, par.Y() + 0.1*tScale, "'", {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale*0.7}); |
− | expSub = b.txt(par.X() + 1.91*tScale, par.Y() + 0. | + | expSub = b.txt(par.X() + 1.91*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '- 1', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
− | expAfter = b.txt(par.X() + 1.44*tScale, par.Y() + 0. | + | expAfter = b.txt(par.X() + 1.44*tScale, par.Y() + 0.18*tScale, '\\text{-}6', {opacity:0,transitionDuration:0, fontsize:tScale}); |
Rad 531: | Rad 252: | ||
mlg.cf("polynomialDifferentiation.X4"); | mlg.cf("polynomialDifferentiation.X4"); | ||
</jsxgpre> | </jsxgpre> | ||
− | |||
<div class='jsx-btn-container'> | <div class='jsx-btn-container'> | ||
Rad 542: | Rad 262: | ||
<jsxbtn style="width:25%;" onclick='mlg.cf("polynomialDifferentiation.XM5")'>$f(x) = x^{\text{-}5}$</jsxbtn> | <jsxbtn style="width:25%;" onclick='mlg.cf("polynomialDifferentiation.XM5")'>$f(x) = x^{\text{-}5}$</jsxbtn> | ||
</div> | </div> | ||
− | |||
<translate><!--T:8--> | <translate><!--T:8--> |
Deriveringsregeln gäller för alla reella n. Ibland kan man dock behöva göra vissa omskrivningar för att kunna använda regeln.
Man kan motivera regeln genom att visa att den exempelvis gäller då n=2, alltså för funktionen f(x)=x2. Man gör detta med hjälp av derivatans definition.
f(x+h)=(x+h)2, f(x)=x2
Utveckla med första kvadreringsregeln
Förenkla termer
Dela upp i faktorer
Bryt ut h
Förenkla kvot
h→0
Deriveringsregeln gäller alltså när n=2, och det går att visa det för alla n också.
Även funktionen f(x)=x går att derivera med deriveringsregeln för potensfunktioner, eftersom x är en potens med graden 1. Ofta brukar man dock använda en snabbare väg, nämligen regeln som säger att D(x)=1, som härleds här.
Derivera funktion
D(xn)=nxn−1
a0=1